نمونه‌‌هایی از هم سفرگی در طبیعت

هم سفرگی نوعی رابطه‌ی هم زیستی میان دو جان دار است، که در آن یکی از موجودات سود می‌برد و دیگری در هر حال نه بهره می‌برد و نه صدمه می‌بیند. در این مقاله، ما به برخی نمونه‌های جالب توجه از هم سفرگی میان انواع گونه‌های مختلف موجودات زنده می‌پردازیم.
هم سفرگی تنها یک نوع رابطه‌ی هم زیستی میان موجودات است، سایر انواع روابط هم زیستی شامل هم یاری که در آن هر دو جان دار از وجود یک دیگر سود می‌برند، و انگلی است که در آن یکی از جان داران سود می‌برد در حالی که دیگری صدمه می‌بیند.
در مورد بسیاری از نمونه‌های هم سفرگی بحث و اختلاف نظر وجود دارد، زیرا همیشه این احتمال وجود دارد که میزبان هم سفره به نحوی که هنوز شناخته نشده است، سود می‌برد یا صدمه می‌بیند. به هر حال، در این مقاله نمونه‌هایی از هم سفرگی در طبیعت که به طور گسترده مورد قبول قرار گرفته، ذکر شده است.

نمونه‌هایی از هم سفرگی

پرنده‌ی گاو چرانک و احشام

یکی از معروف‌ترین نمونه‌های هم سفرگی رابطه‌ی میان پرنده‌ی گاو چرانک و احشام است. پرنده‌ی گاو چرانک گونه‌ی رایج مرغ ماهی خوار است که در اکثر نقاط جهان یافت می‌شود، و غالباً همراه با گله‌ای از احشام در حال حرکت دیده می‌شود. این پرنده در محدوده‌ی چراگاه به دنبال احشامی نظیر گاو و اسب حرکت می‌کند. پرنده‌ی گاو چرانک از حشرات مخفی در زیر پوشش‌های گیاهی نزدیک به سطوح زمین که با حرکت گاو در میان آن‌ها به جنبش در می‌آیند، تغذیه می‌کند. در این نمونه‌ی هم سفرگی، پرنده‌ی گاو چرانک با خوردن حشرات سود می‌برد، اما این رابطه به طور کلی هیچ تأثیری بر احشام ندارد.

ارکیده‌های روییده بر شاخه‌های درختان

ارکیده‌ها به خانواده‌ی گیاهان گل دار تعلق دارند که با درختان رابطه‌‌ی هم سفرگی تشکیل می‌دهند. ارکیده گیاه انگلی معروفی است که بر شاخه‌ها یا تنه‌های درختان دیگر رشد می‌کند. ارکیده‌ها معمولاً در جنگل‌های متراکم گرمسیری یافت می‌شوند. این گیاهان به شاخه‌های درختان را متصل می‌شوند و با دریافت مناسب نور خورشید و مواد غذایی که در شاخه‌ها به سمت پایین جریان می‌یابد، از این رابطه بهره می‌گیرد. ارکیده‌ها رشد نمی‌کنند واندازه‌ی آن‌ها تغییر نمی‌کند، بنا بر این درخت میزبان به هیچ وجه صدمه‌ای نمی‌بیند.

ماهی چسبنده و کوسه ماهی

ماهی چسبنده، که ماهی مکنده نیز نامیده می‌شود، متعلق به خانواده‌ی بال ماهی‌های اشعه‌ای می‌باشد. این ماهی نوعی ماهی کوچک با اندازه‌ی 1 تا 3 فوت است. ماهی چسبنده رابطه‌ی خاصی با کوسه ماهی‌ها و سایر جان داران دریایی مانند نهنگ‌ها، وال‌ها و لاک پشت‌های آبی تشکیل می‌دهد. ماهی چسبنده مکنده‌های خاصی متصل به بال‌های خود دارد. این ماهی خود را به بدن کوسه ماهی‌ها می‌چسباند و از کوسه ماهی‌ها برای جا به ‌جایی و نیز دفاع در برابر شکارچی‌های خود استفاده می‌کند. هم چنین از ضایعات غذایی باقی مانده پس از خوردن شکار توسط کوسه ماهی، تغذیه می‌کند. به این ترتیب، ماهی چسبنده رابطه‌ی هم سفرگی با کوسه‌ ماهی‌ها تشکیل می‌دهد و به هیچ وجه سود یا زیانی به آن‌ها نمی‌رساند.

شبه عقرب‌ها و سوسک‌ها

شبه عقرب‌ها حشراتی شبیه عقرب‌ها هستند وطول آن‌ها معمولاً کمتر از یک سانتی متر است. آ‌ن‌ها با دیگر انواع عقرب‌ها متفاوت هستند به این صورت که فاقد نیش هستند. برخی گونه‌های شبه عقرب‌ها خود را در زیر پوشش بال‌های حشرات بزرگی مانند سوسک‌ها پنهان می‌کنند. این کار سبب محافظت آ‌ن‌ها در برابر شکارچیان می‌گردد و هم چنین وسیله‌ای برای جا به‌ جایی آ‌ن‌ها در سطح ناحیه‌ای وسیع‌تر محسوب می‌گردد. به دلیل اندازه‌ی کوچک آن و فقدان نیش در آن، این حشره به هیچ وجه به سوسک صدمه نمی‌زند.

پروانه‌ی شهریار و استبرق (خرگ)

پروانه‌ی شهریار نوع شناخته شده و معروف پروانه است که معمولاً در ناحیه‌ی شمال آمریکا یافت می‌شود. در مرحله‌ی لاروی آن‌ها، پروانه رابطه‌ی هم سفرگی با گونه‌های خاصی از استبرق‌ها تشکیل می‌دهد. استبرق‌ها دارای ماده‌ی شیمیایی سمی هستند که به عنوان گلیکوزید قلبی شناخته شده است، که تقریباً برای تمام مهره داران مضر است. این پروانه در طول زندگی خود این مواد شیمیایی سمی را درون بدن خود ذخیره می‌کند. هنگامی که پرنده‌ای پروانه‌ی شهریار را می‌خورد، به نظر بد مزه و تهوع آور می‌رسد و بیمار می‌گردد. بنا بر این پرنده‌ها و سایر شکارچی‌ها از خوردن این پروانه اجتناب می‌کنند. به این ترتیب، پروانه‌ی شهریار بدون تحت تأثیر قرار دادن استبرق‌ها، از آن‌ها بهره می‌برد.

پرندگان دنبال کننده‌ی مورچه‌های شکارچی

بسیاری از پرندگان رابطه‌ی هم سفرگی با برخی گونه‌های مورچه‌ها نظیر مورچه‌های شکارچی تشکیل می‌دهند. تعداد زیادی از مورچه‌های شکارچی در سطح جنگل به دنبال هم حرکت می‌کنند، و در حین حرکت، بسیاری از حشرات در راه خود را به جنبش در می‌آورند. پرندگان مورچه‌های شکارچی را دنبال می‌کنند و حشرات را در حالی که برای فرار تلاش می‌کنند، می‌خورند. پرندگان با شکار آسان طعمه‌ی خود، از این رابطه بهره می‌برند در حالی که مورچه‌های شکارچی به طور کلی در این رابطه تحت تأثیر قرار نمی‌گیرند.

بذرها و دانه‌های گیاه بابا آدم بر پوست حیوانات عبوری

بسیاری از گونه‌های به منظور پراکنده نمودن دانه‌های خود در سطح ناحیه‌ی وسیع‌تر، خود را با ایجاد خارهای خمیده بر روی دانه‌ها یا پوسته‌ی دانه‌های خود، سازگار می‌کنند. گیاهان بابا آدم نوع معمول دانه هستند که اغلب در کنار جاده‌ها، و در زمین‌ها و مزارع بایر یافت می‌شوند. دانه‌های گیاه بابا آدم خارهای بلند و خمیده‌ای دارند که به آن‌ها متصل هستند. آ‌ن‌ها به راحتی به پوست حیوانات عبوری متصل می‌شوند، از این طریق حیوانات این دانه‌ها را جا به ‌جا کرده و به نواحی دیگر منتقل می‌کنند. به این ترتیب، این رابطه‌ی هم سفرگی پراکندگی مناسب دانه‌های گیاه بابا آدم را تضمین می‌کند، در حالی که طی آن حیوانات هیچ صدمه‌ای نمی‌بینند.

صدف‌های بارناکل و وال‌ها

صدف‌های بارناکل نوعی از سخت پوستان هستند که غیر متحرک می‌باشند، به این معنی که نمی‌توانند به تنهایی حرکت کنند. در مرحله‌ی لاروی آن‌ها، صدف‌ها به بدن سایر موجودات مانند وال‌ها، و سایر مکان‌ها مانند صدف حلزون‌ها، صخره‌ها، یا حتی کشتی‌ها می‌چسبند و بر سطح آن‌ها رشد می‌کنند. هنگامی‌ که وال‌ها حرکت می‌کنند، صدف‌ها بوم‌های جدیدی که احتمالاً غذا در آن‌ها در دست رس است، می‌یابند. هنگامی که وال‌ها در حرکت هستند، صدف‌ها با استفاده از پاهای پر مانند خود، پلانکتون‌های شناور و سایر مواد غذایی را از آب می‌گیرند. به این ترتیب، در این رابطه صدف‌ها مواد غذایی مورد نیاز و امکان جا به‌ جایی می‌یابند، و وال به هیچ وجه صدمه‌ای نمی‌بیند و بهره‌ای نمی‌برد.

میگوی امپراتور و خیار دریایی

میگوی امپراتور نوعی سخت پوست کوچک است که معمولاً در ناحیه‌ی اقیانوس هند یافت می‌شود. این میگو می‌تواند در حال حرکت به همراه خیارهای دریایی مشاهده گردد. به این ترتیب میگوها علاوه بر امکان جا ‌به ‌جایی در سطح ناحیه‌ی وسیع‌تر، همراه با حمل و نقل برای حرکت در سطح مناطق بزرگتر در جست و جوی غذا، محافظت نیز دریافت می‌کنند بدون هزینه کردن هیچ گونه انرژی. این صدف‌ها از میزبان خیار دریایی خود پیاده می‌شوند. برای تغذیه، و برای یک سواری برمی‌گردند هنگامی که می‌خواهند به سمت مناطق خود حرکت کنند.

خرچنگ‌های تزئینی و اسفنج‌های دریایی

خرچنگ‌های تزئینی دست خوش سازش و انطباق بی نظیری برای پنهان کردن و استتار خود شده‌اند. همان طور که از نام این خرچنگ‌ها مشخص است، خرچنگ‌های تزئینی مواد در دست رس و قابل استفاده در محیط زیست اطراف خود را برش می‌دهند، و پوست خود را با استفاده از آن‌ها تزئین می‌کنند. خرچنگ‌ها در طی رابطه‌ی هم سفرگی با اسفنج‌های دریایی، قطعات کوچکی از اسفنج‌ها را برش می‌دهند و با استفاده از آن‌ها خود را استتار می‌کنند. این سازگاری و انطباق در خرچنگ‌های تزئینی موجب محافظت خرچنگ‌ها بدون صدمه دیدن یا سود بردن اسفنج‌های دریایی می‌گردد، و به این ترتیب رابطه‌ی هم سفرگی میان این دو شکل می‌گیرد.
یکی از نمونه‌های هم سفرگی در زیست بوم تندرا (دشت‌های بی درخت پوشیده از گل سنگ نواحی قطبی)، رابطه‌ی میان گوزن آمریکایی شمالی و روباه شمالی است، که در آن روباه در پی تعقیب و دنبال کردن گوزن آمریکای شمالی در حال شکار است. این گوزن برای یافتن غذای خود برف را که به شکل گیاهان گل سنگی است، حفر می‌کند. به محض این که گوزن خاک را حفر می‌کند، روباه شمالی می‌آید و برخی پستان داران زیر برف که به دلیل عمل حفر کردن گوزن به سطح نزدیک‌تر آمده‌اند را شکار می‌کند. بنا بر این، گوزن بدون تأثیر باقی می‌ماند، در حالی که روباه شمالی از این عمل بهره می‌برد.
مثال‌هایی که در این مقاله ارائه شد، شاهدی هستند بر این که تا چه حد برخی جان داران می‌توانند نمو کنند، یا برای زنده ماندن سازگار شوند. هم چنان که انسان در تلاش برای حل کردن معماهای حل نشده‌ی طبیعت بیشتر تحقیق می‌کند، نمونه‌های بسیاری از هم سفرگی هر سال کشف می‌شوند.